Władysław Gnyś – polski lotnik wojskowy, pułkownik pilot Wojska Polskiego

28 lutego 2000 r. w wieku 89 lat zmarł pułkownik Władysław Gnyś. Spoczął na cmentarzu Mount Osborne w Beamsville w prowincji Ontario w Kanadzie.

„Władysław Gnyś przyszedł na świat 24 sierpnia 1910 r. we wsi Sarnów, w późniejszym powiecie kozienickim, województwa kieleckiego. Jego rodzice – Jan i Marianna z domu Burza – posiadali dwa młyny oraz sporo ziemi, jednak w czasie I wojny światowej i wojny polsko-bolszewickiej wiele z dobytku stracili. Młody Władysław uczęszczał do szkoły powszechnej w Sarnach, potem rodzice przenieśli go do szkoły z internatem w Radomiu.

Po ukończeniu szkół Gnyś powrócił na gospodarstwo i wraz z bratem prowadził młyn, zajmował się uprawą buraków cukrowych i hodowlą karpi. Jesienią 1931 r. zgłosił się do wojska. Przez pierwsze dwa lata przechodził ćwiczenia ogólnowojskowe, jednocześnie uczęszczając do szkoły wieczorowej, celem zdobycia matury. W 1933 r. skierowany został do Grudziądza na kurs pilotażu, po którego zakończeniu otrzymał przydział do 4 Pułku Lotniczego w Toruniu. 20 września 1936 r. został przyjęty do Szkoły Podchorążych dla Podoficerów w Bydgoszczy. W 1938 r., po zdaniu egzaminu maturalnego, jako sierżant podchorąży został przyjęty na III rok, jednak w związku z likwidacją bydgoskiego ośrodka trafił na III rok do Szkoły Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie. 15 czerwca 1939 r., przydzielony został do 121 Eskadry Myśliwskiej 2 Pułku Lotniczego w Krakowie.

1 września 1939 r. po godz. 5:45 Gnyś wystartował z dowódcą III/2 Dywizjonu Myśliwskiego, kpt. Mieczysławem Medweckim, na przechwycenie niemieckich bombowców, które wracały na zachód po bombardowaniu Krakowa. Chwilę po starcie Medwecki został zestrzelony przez pilotowanego przez Lt. Franka Neuberta Junkersa 87B z jednostki I./StG 2 (było to pierwsze zwycięstwo powietrzne w II wojnie światowej). Niemalże równocześnie, Gnyś rozpoczął atak na innego z Ju 87 (pilotowanego przez Lt. Johannesa Brandenburga), jednak zaraz potem sam dostał się pod ostrzał Neuberta. Ostrym zakrętem zdołał uciec Niemcowi. Samodzielnie kontynuował lot z zamiarem przechwycenia niemieckich bombowców. W okolicach Olkusza napotkał powracające z bombardowania Krakowa Dorniery 17E z jednostki III./KG 77, które zaatakował, doprowadzając do zderzenia się dwóch maszyn. Obie maszyny spadły na ziemię w miejscowości Żurada.”

(fragmenty życiorysu na podstawie strony- Polskie Siły Powietrzne w II wojnie światowej – Wojciech Zmyślony)

Pilot Władysław Gnyś powszechnie jest uznawany za pierwszego polskiego pilota, który zestrzelił niemiecki samolot w czasie II wojny światowej.

23 maja 2021 roku w Sarnowie rodzinnej miejscowości pułkownika Władysława Gnysia zostanie odsłonięta pamiątkowa tablica poświęcona pilotowi.